چرا در هند خوانش‌های آلودگی هوا را در ۵۰۰ محدود می‌کند در حالی که هوا بسیار سمی‌تر است
برای میلیون‌ها نفر در شمال هند، هوای نوامبر طعم خاکی دارد، آسمان به‌وضوح مه‌آلود است و صرفاً قدم‌زدن به بیرون حس یک چالش است.
برای بسیاری، روتین صبحگاهی با بررسی وضعیت آلودگی هوا آغاز می‌شود. اما آنچه می‌بینند کاملاً به اینکه از چه‌دستگاهی استفاده می‌کنند وابسته است.
برنامه‌های دولتی همچون SAFAR و SAMEER حداکثر به ۵۰۰ می‌رسند — که بالاترین حد مقیاس AQI (شاخص کیفیت هوا) هندوستان است؛ این مقیاس داده‌های پیچیده دربارهٔ آلاینده‌های مختلفی مانند PM2.5، PM10، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد، مونوکسید کربن و اوزون را به یک عدد یک‌دست تبدیل می‌کند.
اما سامانه‌های خصوصی و بین‌المللی مانند IQAir و پلتفرم نظارت متن‌باز AQI به‌طور مرتب اعداد بسیار بالاتری را نمایش می‌دهند؛ اغلب بیش از ۶۰۰ می‌رسند و حتی در برخی روزها از ۱۰۰۰ عبور می‌کنند.
این تناقض مردم را سالانه با همان سؤال مواجه می‌کند: به کدام اعداد می‌توان اطمینان کرد؟ و چرا هند به‌طور رسمی کیفیت هوا را فراتر از ۵۰۰ گزارش نمی‌کند؟
مقیاس رسمی کیفیت هوای هندوستان نشان می‌دهد که خوانش‌های بالای ۲۰۰ در مواجههٔ طولانی‌مدت برای اکثر افراد ناراحتی واضح تنفسی ایجاد می‌کند.
خوانش‌های بالای ۴۰۰ تا ۵۰۰ به‌عنوان «شدید» طبقه‌بندی می‌شوند؛ این سطوح نه تنها بر افراد سالم تأثیر می‌گذارند، بلکه به‌طور جدی افراد مبتلا به بیماری‌های موجود را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
با این حال، این مقیاس فراتر از ۵۰۰ ادامه ندارند — محدوده‌ای که بیش از یک دهه پیش، هنگام راه‌اندازی شاخص ملی کیفیت هوا تعیین شد.
پس چرا این آستانه معرفی شد؟
«فرض شد که تأثیر بهداشتی صرف‌نظر از اینکه مقدار چقدر بالا برود، یکسان است، چون ما پیش از این به بدترین وضعیت رسیده بودیم»، می‌گوید گفران بیگ، مدیر مؤسس SAFAR.
او اذعان می‌کند که محدودیت ۵۰۰ در ابتدا برای جلوگیری از ایجاد اضطراب وضع شد؛ عبور از این مرز نشان‌دهندهٔ وضعیت هشداردهنده‌ای است که نیاز به اقدامات فوری دارد.
اما این رویکرد به‌طور مؤثری داده‌ها را مسطح می‌کند — هر مقدار بالای ۵۰۰ در مانیتورهای رسمی به‌یک‌باره پردازش می‌شود، حتی اگر غلظت واقعی بسیار بالاتر باشد.
«سازمان‌ها و پورتال‌های بین‌المللی چنین محدودیتی اعمال نمی‌کنند»، می‌گوید آقای بیگ. «به همین دلیل است که در پلتفرم‌های جهانی مقادیر به‌مراتب بالاتر مشاهده می‌شود.»
بی‌بی‌سی برای دریافت اظهار نظر با هیئت کنترل آلودگی هندوستان تماس گرفته است.
علاوه بر آستانهٔ مصنوعی اعمال‌شده، تفاوتی در تعریف هوای خطرناک نیز وجود دارد.
به‌عنوان مثال، راهنمایی‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) سطوح PM2.5 — ذرات معلق کوچکتر از ۲٫۵ میکرومتر — بالای ۱۵ میکروگرم بر متر مکعب در یک دورهٔ ۲۴ ساعته را خطرناک می‌داند؛ در حالی که در هند این آستانه ۶۰ میکروگرم است.
کارشناسان می‌گویند که در سطح جهانی هیچ فرمول یکتایی برای AQI وجود ندارد؛ ایالات متحده، چین و اتحادیهٔ اروپا هر یک آستانه‌های خاص خود را برای آلاینده‌ها به‌کار می‌برند.
«WHO راهنمایی‌ها را ارائه می‌کند و هر کشور شاخص خود را بر پایهٔ سازگاری، آب و هوا و محیط محلی‌اش ساخته است»، می‌گوید آقای بیگ. بنابراین مقایسهٔ AQI هندوستان با استانداردهای WHO یا ایالات متحده می‌تواند گمراه‌کننده باشد.
سپس اختلافی در ابزارهای مورد استفاده نیز وجود دارد.
هیئت کنترل آلودگی هندوستان از دستگاه‌های کاهنده بتا (Beta Attenuation Monitors یا BAM) استفاده می‌کند؛ این دستگاه‌ها به‌صورت فیزیکی جرم ذرات موجود در هوا را اندازه‌گیری می‌کنند و برای هر خوانش با معیارهای دقیق و استاندارد تنظیم می‌شوند.
در مقابل، پلتفرم‌هایی مانند IQAir به‌دستگاه‌های مبتنی بر حسگر متکی‌اند، می‌گوید آبه‌جیت پاتاک، علمی که پیش از این در هیئت کنترل آلودگی هندوستان کار می‌کرد.
دستگاه‌های مبتنی بر حسگر از روش‌های پراکندگی لیزری و الکتروشیمیایی برای برآورد تعداد ذرات معلق در هوا استفاده می‌کنند.
«حسگر ابزار متفاوتی است و امکان کالیبره کردن هر بار برای آنها وجود ندارد»، می‌گوید آقای پاتاک، افزوده می‌کند: «نظارت بر کیفیت هوا مبتنی بر حسگر هنوز توسط دولت هند تأیید نشده است».
به‌نظر او، چارچوب کیفیت هوای هندوستان از سال ۲۰۰۹ به‌طور جامع بازنگری نشده است و او، به‌همراه سایر دانشمندان محیط‌زیست و فعالان، خواستار بازکالیبره‌کردن مقیاس بر پایهٔ آخرین فناوری‌ها هستند.
«اگر بخواهیم داده‌های مبتنی بر حسگر را گنجانده کنیم، شاخص ملی کیفیت هوا نیاز به بازنگری دارد»، می‌گوید آقای پاتاک.
آقای بیگ می‌گوید حذف سقف بالایی نیز حیاتی است؛ «از این پس اکثر مطالعات موجود نشان می‌دهند علائم بهداشتی با افزایش سطوح آلودگی به‌تدریج بدتر می‌شوند».
در نهایت، AQI هندوستان تا ۵۰۰ متوقف نمی‌شود، زیرا آلودگی در آنجا متوقف نمی‌شود؛ این محدودیت تا ۵۰۰ به این دلیل است که سیستم با سقفی ثابت طراحی شده بود.
دنبال کنید BBC News India در اینستاگرام، یوتیوب، X و فیس‌بوک.
