غذای فوق‌پروسس‌شده تهدیدی جهانی برای سلامت است؛ خبرگان هشدار می‌دهند
به گفته خبرگان بین‌المللی در یک مرور جهانی پژوهش‌ها، هم‌اکنون اقدام برای کاهش حضور غذاهای فوق‌پروسس‌شده (UPF) در رژیم‌های غذایی سراسر جهان به دلیل تهدیدی که برای سلامت دارند، ضروری است.
آنان می‌گویند الگوی تغذیهٔ ما در حال تغییر است – از مصرف غذاهای تازه و کامل به سمت وعده‌های ارزان و به‌طور گسترده پردازش‌شده – که ریسک ابتلا به مجموعه‌ای از بیماری‌های مزمن، از جمله چاقی و افسردگی، را افزایش می‌دهد.
در مقاله‌ای در The Lancet، پژوهشگران می‌گویند دولت‌ها باید «گام‌های جدی‌تری بردارند» و هشدارها و مالیات‌های بالاتر بر محصولات UPF وضع کنند تا تأمین مالی دسترسی به غذاهای مغذی‌تر فراهم شود.
با این حال، برخی دانشمندان بیان می‌دارند این مرور نمی‌تواند ثابت کند که غذاهای فوق‌پروسس‌شده به‌طور مستقیم به‌ضررهای سلامت می‌انجامند و برای نشان دادن این مسأله، پژوهش‌ها و آزمایش‌های بالینی بیشتری لازم است.
غذاهای فوق‌پروسس‌شده به‌گونه‌ای تعریف می‌شوند که شامل بیش از پنج ماده ترکیبی هستند که معمولاً در قفسهٔ آشپزخانهٔ منزل یافت نمی‌شوند، مانند امولسیفایرها، نگهدارنده‌ها، افزودنی‌ها، رنگ‌ها و شیرین‌کننده‌ها.
نمونه‌های UPF شامل سوسیس، چیپس، شیرینی‌جات، بیسکوییت، سوپ‌های لحظه‌ای، نوشیدنی‌های گازدار، بستنی و نان‌های سوپرمارکتی می‌شوند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که این غذاهای صنعتی در رژیم‌های غذایی سرتاسر جهان رو به افزایش‌اند و با داشتن مقادیر بیش از حد شکر و چربی‌های ناسالم و کمبود فیبر و پروتئین، کیفیت خوراک ما را به‌مراتب کاهش می‌دهند.
این مرور شواهد دربارهٔ تأثیر غذاهای فوق‌پروسس‌شده بر سلامت، که توسط ۴۳ کارشناس جهانی انجام شده و بر پایهٔ ۱۰۴ مطالعهٔ طولانی‌مدت است، نشان می‌دهد این غذاها با خطر بالاتر ۱۲ بیماری مرتبط هستند.
این بیماری‌ها شامل دیابت نوع۲، بیماری‌های قلبی‌عروقی، بیماری کلیوی، افسردگی و مرگ زودرس به هر دلیل می‌شوند.
نویسندهٔ این مرور، پروفسور کارلوس مونتیرو از دانشگاه سائو پائولو در برزیل که سامانهٔ طبقه‌بندی نووا را برای دسته‌بندی غذاها ایجاد کرده است، گفت مصرف رو به رشد غذاهای فوق‌پروسس‌شده «در حال بازآفرینی رژیم‌های غذایی سراسر جهان است و غذاها و وعده‌های تازه و کم‌پروسس را جایگزین می‌کند».
او افزود: «این تحول در عادات غذایی مردم توسط شرکت‌های جهانی قدرتمندی که با تمرکز بر محصولات فوق‌پروسس‌شده سودهای عظیمی کسب می‌کنند، تقویت می‌شود؛ این شرکت‌ها با بازاریابی گسترده و فشارهای سیاسی، اجرای سیاست‌های مؤثر بهداشت عمومی برای ترویج تغذیه سالم را متوقف می‌کنند».
دکتر فیلپ بیکر، هم‌نویسنده از دانشگاه سیدنی، گفت پاسخ «یک واکنش قدرتمند بهداشت عمومی جهانی است – همانند تلاش‌های هماهنگ برای مقابله با صنعت تنباکو».
این مرور به عدم وجود آزمایش‌های بالینی كه به‌طور دقیق نشان دهند غذاهای فوق‌پروسس‌شده چگونه به سلامت آسیب می‌رسانند، اذعان دارد؛ اما می‌گوید این موضوع نباید اقدامات برای محافظت از مردم در سراسر جهان در برابر خطرهای احتمالی بهداشتی را به تعویق اندازد.
برخی دانشمندان اظهار داشته‌اند که جداسازی اثرات غذاهای فوق‌پروسس‌شده از سایر عوامل زندگی افراد، مانند سبک زندگی، رفتار و وضعیت مالی، دشوار است.
منتقدان سامانهٔ طبقه‌بندی نووا معتقدند که این روش بیش از حد به سطح فرآوری غذاها تکیه دارد و به ارزش تغذیه‌ای آنها توجه نمی‌کند. برای مثال، نان کامل غلات، غلات صبحانه، ماست‌های کم‌چرب، شیر فرمول کودک و میگوهای سرخ‌شده همه به‌عنوان غذاهای فوق‌پروسس‌شده طبقه‌بندی می‌شوند، اما حاوی مقادیر قابل‌توجهی از مواد مغذی هستند.
پروفسور کیوین مک‌کونوی، استاد بازنشستهٔ آمار کاربردی در دانشگاه باز، گفت: «یک مطالعهٔ این‌چنینی می‌تواند همبستگی را شناسایی کند، اما نمی‌تواند به‌طور قطعی رابطهٔ علت و معلول را تأیید کند».
او افزود که هنوز «فضای شک و نیاز به روشن‌سازی‌های بیشتر از طریق پژوهش‌های بعدی» وجود دارد.
او بیان کرد: «به نظرم احتمال دارد که حداقل برخی از غذاهای فوق‌پروسس‌شده می‌توانند خطر ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن را افزایش دهند. اما این به‌طور قطعی ثابت نمی‌کند که تمام غذاهای فوق‌پروسس‌شده خطر بیماری‌ها را ارتقا می‌دهند».
همچنان مشخص نیست چه ویژگی‌ای در غذاهای فوق‌پروسس‌شده می‌تواند عامل ایجاد یا ارتقای بیماری‌ها باشد.
پروفسور جُلز گریفین از دانشگاه ابردین گفت که پردازش غذا دارای برخی جنبه‌های مثبت است و انجام پژوهش‌های بیشتری برای درک چگونگی تأثیر آن بر سلامت «به‌طور اضطراری لازم است».
فدراسیون غذا و نوشیدنی (FDF)، که نمایندهٔ صنعت است، می‌گوید غذاهای فوق‌پروسس‌شده می‌توانند بخشی از یک رژیم متعادل باشند، مانند نخود یخ‌زده و نان سبوس‌دار.
به گفتهٔ کیت هالی‌ول، مسئول علمی ارشد در FDF، «شرکت‌ها طی سال‌ها تغییرات متعددی ایجاد کرده‌اند تا غذا و نوشیدنی که همه ما خریداری میکنیم سالم‌تر شود، مطابق با رهنمودهای دولت».
او افزوده است که میزان شکر و نمک در محصولات عرضه‌شده در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها از سال ۲۰۱۵ تا کنون یک‌سوم کاهش یافته است.
کمیته مشاوره علمی تغذیهٔ بریتانیا در اوایل امسال اعلام کرد که ارتباط بین مصرف بیشتر غذاهای فوق‌پروسس‌شده و پیامدهای منفی سلامت «نگرانی‌آور» است.
اما این کمیته افزود که «نامشخص» است آیا این غذاها به‌دلیل پردازششان ناسالم هستند یا به‌دلیل این‌که بسیاری از آنها کالری، چربی اشباع‌شده، نمک و قندهای آزاد بالایی دارند.
دستورالعمل فعلی دولت بریتانیا در زمینه رژیم غذایی، توصیه می‌کند میوه، سبزیجات و فیبر بیشتری مصرف کنید و میزان شکر، چربی و نمک را کاهش دهید.
