ورزش در یک دوره از زندگی می‌تواند خطر دمانس را تا ۴۵٪ کاهش دهد
(playb/Getty Images)
سال‌هاست که دانشمندان می‌دانند حرکت بدن می‌تواند ذهن را تقویت کند. فعالیت بدنی جریان خون به مغز را افزایش می‌دهد، قابلیت انعطاف‌پذیری نورونی را تقویت می‌کند و التهاب مزمن را کاهش می‌دهد. باور می‌شود این فرآیندها در برابر کاهش شناختی، از جمله دمانس، محافظت می‌کنند.
اما با وجود دهه‌ها تحقیق، سؤالات اساسی هنوز بدون پاسخ مانده‌اند.
آیا ورزش در هر سنی می‌تواند خطر ابتلا به دمانس را کاهش دهد؟ یا فقط در دوران جوانی مؤثر است؟ و اگر خطر ژنتیکی بالاتری داشته باشید – آیا ورزش همچنان می‌تواند تأثیرگذار باشد؟
مرتبط: ترکیب جدید و ساده‌ای که علائم آلزایمر را در موش‌ها معکوس می‌کند
تحقیقات جدیدی از مطالعه طولانی‌مدت قلب فریمینگهم در ایالات متحده که امروز منتشر شد، برخی از واضح‌ترین پاسخ‌های تا به امروز را ارائه می‌دهد. نتایج این تحقیق آنچه بسیاری از پزشکان به بیماران خود می‌گویند، تأیید می‌کند: ورزش مفید است.
اما این مطالعه نیز بینش جدیدی درباره اثر محافظتی احتمالی فعال ماندن در سن ۴۵ سال و بالاتر ارائه می‌دهد – حتی برای افرادی که پیش‌زمینه ژنتیکی خاصی برای دمانس دارند.
مطالعه چه چیزی را بررسی کرد؟
تحقیقات جدید بر پایه داده‌های ۴۲۹۰ شرکت‌کننده است که در گروه فرزندان مطالعه قلب فریمینگهم ثبت‌نام کرده‌اند.
این مطالعه در سال ۱۹۴۸ آغاز شد؛ زمانی که پژوهشگران بیش از ۵۰۰۰ بزرگسال ۳۰ ساله و بالاتر را از شهر فریمینگهم، ماساچوست، برای بررسی عوامل خطر طولانی‌مدت بیماری‌های قلبی‌عروقی جذب کردند.
در سال ۱۹۷۱، نسل دوم (بیش از ۵۰۰۰ فرزند بزرگسالان گروه اولیه و همسرانشان) ثبت‌نام کردند و گروه فرزندان را شکل دادند. این نسل سپس هر چهار تا هشت سال یک ارزیابی بهداشتی و پزشکی منظم دریافت کرد.
در این مطالعه جدید، شرکت‌کنندگان خودگزارش می‌دادند میزان فعالیت بدنی خود. این شامل فعالیت‌های روزانه مانند بالا رفتن از پله‌ها و همچنین تمرینات شدید می‌شد.
شرکت‌کنندگان ابتدا این فعالیت‌ها را در سال ۱۹۷۱ گزارش دادند و سپس در طول چند دهه مجدداً. بر اساس سنی که هر شرکت‌کننده برای اولین بار ارزیابی شد، به سه دسته تقسیم شدند:
- دوران جوانی (۲۶–۴۴ سال): در اواخر دهه ۱۹۷۰ ارزیابی شد
- دوران میانسالی (۴۵–۶۴ سال): در اواخر دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ ارزیابی شد
- دوران پیری (۶۵ سال و بالاتر): در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ ارزیابی شد
برای بررسی اینکه چگونه فعالیت بدنی بر خطر دمانس تأثیر می‌گذارد، پژوهشگران تعداد افرادی را که در هر گروه سنی دمانس توسعه دادند و سنی که تشخیص داده شدند، بررسی کردند.
سپس الگوهای فعالیت بدنی در هر گروه سنی (کم، متوسط، زیاد) را بررسی کردند تا ببیند آیا ارتباطی بین مقدار ورزش افراد و ابتلا به دمانس وجود دارد یا نه.
آنها همچنین به این پرداخته‌اند که چه کسانی دارای عامل خطر ژنتیکی شناخته‌شده برای بیماری آلزایمر، یعنی آلل APOE ε4، بودند.
چه نتایجی به دست آمد؟
در طول دوره پیگیری، ۱۳.۲٪ (۵۶۷ نفر) از ۴۲۹۰ شرکت‌کننده دمانس توسعه دادند؛ این موارد عمدتاً در گروه سنی بالاتر بود.
این نرخ نسبت به سایر مطالعات طولانی‌مدت دمانس و نرخ‌های استرالیا (یک نفر از هر ۱۲، یا ۸.۳٪ افراد بالای ۶۵ سال در استرالیا که در حال حاضر دمانس دارند) بسیار بالاست.
وقتی پژوهشگران سطوح فعالیت بدنی را بررسی کردند، الگو واضحی مشاهده شد. افرادی که در میانسالی و دوران پیری بالاترین سطح فعالیت را داشتند، ۴۱ تا ۴۵٪ کمتر احتمال داشت که دمانس داشته باشند نسبت به کسانی که کمترین سطح فعالیت را داشتند.
این نتایج حتی پس از تنظیم برای عوامل دمографیک که خطر دمانس را افزایش می‌دهند (مانند سن و تحصیلات) و سایر عوامل مزمن سلامتی (مانند فشار خون بالا و دیابت) نیز ثابت شد.
جالب این است که فعال بودن در دوران بزرگسالی جوانانه تأثیری بر خطر دمانس نداشت.
یک نوآوری کلیدی این مطالعه بررسی عامل خطر ژنتیکی، آلل APOE ε4 بود. این تحلیل نکته‌ای جدید را نشان می‌دهد:
- در میانسالی، فعالیت بدنی بالاتر فقط در افرادی که این پیش‌زمینه ژنتیکی را نداشتند، خطر دمانس را کاهش می‌داد
- اما در دوران پیری، فعالیت بدنی بالاتر خطر دمانس را هم در حاملین و هم در غیرحاملین این ژن کاهش می‌داد
به این معنی است که برای افراد دارای پیش‌زمینه ژنتیکی دمانس، فعال ماندن در سال‌های بعدی همچنان می‌تواند محافظت معناداری فراهم کند.
این نتایج تا چه حد مهم هستند؟
یافته‌ها عمدتاً تأیید می‌کنند آنچه دانشمندان پیش از این می‌دانستند: ورزش برای مغز مفید است.
چیزی که این مطالعه را متمایز می‌کند، نمونه بزرگ، پیگیری چنددهه‌ای و تجزیه و تحلیل ژنتیکی آن در دوره‌های مختلف زندگی است.
این نکته که فعالیت در میانسالی می‌تواند برای برخی افراد بسته به خطر ژنتیکی متفاوت باشد، در حالی که فعالیت در دوره‌های بعدی تقریباً برای همه مفید است، ممکن است به پیام‌های بهداشت عمومی لایه‌ای جدید اضافه کند.
مرتبط: داروی رایج دیابت با «طول عمر استثنایی» در زنان مرتبط است
اما برخی محدودیت‌ها وجود داشت
در این مطالعه، فعالیت بدنی به‌طور عمده خودگزارش‌شده بود، بنابراین احتمال بروز سوگیری حافظه وجود دارد. همچنین نمی‌دانیم کدام نوع تمرین بیشترین سود را دارد.
موارد دمانس در کم‌سن‌ترین گروه سنی نسبتاً کمی بودند؛ لذا نمونه کوچک توانایی استنتاج قطعی درباره دوران جوانی را محدود می‌کند.
این گروه جمعیتی عمدتاً از نژاد اروپایی تشکیل شده‌اند و به‌دلیل اشتراک عوامل محیطی به‌عنوان ساکنین همان شهر، قابلیت تعمیم نتایج به جمعیت‌های متنوع‌تر محدود می‌شود.
این نکته به‌ویژه مهم است، زیرا نابرابری‌های جهانی در خطر و تشخیص دمانس وجود دارد. آگاهی درباره دمانس و عوامل خطر در گروه‌های قومی متنوع همچنان پایین است و این بیماری اغلب به‌عنوان بخشی «طبیعی» از پیری تلقی می‌شود.
این برای ما چه معنایی دارد؟
نتیجه‌گیری ساده و واضح این است: هر چه بیشتر حرکت کنید، در هر سنی. در این مرحله می‌دانیم فواید بیشتر از مضرات است.
جویی سیت، استاد مشارک | معاون مدیر، مؤسسه MARCS برای مغز، رفتار و توسعه، دانشگاه وسترن سیدنی
این مقاله با مجوز Creative Commons از The Conversation بازنشر شده است. مقاله اصلی را بخوانید.
