موارد سرخک در حال افزایش است که حذف جهانی آن را هدفی دور می‌کند؛ سازمان بهداشت جهانی می‌گوید
توسط آسکا کوده
برای دهه‌ها واکسیناسیون سرخک یک داستان موفقیت جهانی بوده است. بر اساس گزارش جدید سازمان بهداشت جهانی، مرگ‌ومیرهای ناشی از سرخک بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴ به‌طور جهان‌گیر ۸۸٪ کاهش یافته است؛ به‌طوری‌که در این مدت حدود ۵۸ میلیون جان نجات یافته است.
امّا اکنون، با پوشش واکسنی که به‌مراتب زیر سطح مورد نیاز برای قطع انتقال است، موارد سرخک به‌سرعت در حال افزایش است. پنجاه و نه کشور در سال گذشته شیوع‌های بزرگ یا مخرب سرخک را گزارش دادند که تقریباً سه برابر شمارش سال ۲۰۲۱ است. یک‌چهارم این شیوع‌ها در کشورهایی رخ می‌دهد که پیش از این سرخک را از بین رفته اعلام کرده بودند، از جملهٔ کانادا و ایالات متحده.
بر اساس گزارشی از سازمان بهداشت جهانی که روز جمعه منتشر شد، «حذف جهانی سرخک همچنان هدفی دور است». پیشرفت دهه‌های اخیر با بازگشت شیوع‌ها و کاهش منابع برای ایمن‌سازی و نظارت بر بیماری‌ها در خطر است – به‌ویژه کاهش حمایت دولت آمریکا از بهداشت جهانی.
حذف به معنای این است که ویروس دیگر در جامعه در گردش نیست و کشور توانایی «خاموش کردن» عفونت‌های وارد شده از طریق بازدیدکنندگان و مسافران را دارد. اخیراً کانادا وضعیت حذف خود را از دست داد و سازمان بهداشت جهانی نگران پس‌روی ایالات متحده و از دست دادن وضعیت خود نیز است، دکتر کیت اُبراین، مدیر بخش ایمن‌سازی سازمان بهداشت جهانی، گفت.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های ایالات متحده گزارش می‌دهد که امسال ۱,۷۹۸ مورد تأیید شده سرخک در ایالات متحده ثبت شده است که بالاترین تعداد موارد از زمان دستیابی به وضعیت حذف در سال ۲۰۰۰ می‌باشد.
دکتر تدروس ادهمن گهربیسوس، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «سرخک همچنان ویروس بسیار مسری جهان است». اگرچه واکسینی با هزینه کم و کارایی بالا موجود است، بیماری «از خلاهای پوشش ایمنی بهره می‌برد».
در سطح جهان، بیش از ۳۰ میلیون کودک در سال ۲۰۲۴ نسبت به سرخک محافظت ناکافی داشتند.
دستاوردها و چالش‌ها
مسئولین می‌گویند که دستاوردهایی نیز وجود داشته است. مرگ‌ومیرهای ناشی از سرخک از سال ۲۰۰۰ به‌طور چشمگیری کاهش یافته‌اند. تمامی کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی متعهد به حذف سرخک و روبلا با حفظ پوشش واکسینی حداقل ۹۵٪، تقویت سامانه‌های نظارت و ادغام اهداف حذف سرخک در برنامه‌های گسترده‌تر بهداشت و درمان شده‌اند.
به‌تازگی، کاپو ورد، سیشل و موریس به‌عنوان اولین کشورهای منطقه آفریقا در سال جاری موفق به حذف سرخک شدند. بیست‌ویک کشور جزیره‌ای اقیانوس آرام نیز در همین سال سرخک و روبلا را حذف کردند.
دکتر دیانا چانگ بلان، سرپرست واحد برنامه اصلی ایمن‌سازی سازمان بهداشت جهانی گفت: «ما پیشرفت قابل‌اندازهای قابل‌سنجی در جهت حذف سرخک داشته‌ایم». اما پیشرفت به‌سوی حذف «هنوز خیلی کند است. موارد و مرگ‌ومیرها همچنان به‌طور غیرقابل‌قبولی بالا هستند». هر مرگ‌ومیر ناشی از سرخک با واکسینی کم‌هزینه قابل پیشگیری است.
سه کشور هنوز دوز دوم واکسن سرخک را به‌عنوان روال استاندارد اعمال نکرده‌اند. این موضوع مهم است؛ طبق نظر چانگ بلان، دوز دوم «کارآمدی واکسن را به ۹۵٪ ارتقا می‌دهد و ایمنی طولانی‌مدت را در اکثر افراد فراهم می‌کند».
در سال ۲۰۲۴، تنها ۸۴٪ از کودکان دوز نخست و ۷۶٪ دوز دوم واکسن سرخک را دریافت کردند. چانگ بلان گفت: «این به این معنی است که ۳۰ میلیون کودک در سال ۲۰۲۴ نسبت به سرخک حفاظت ناکافی دارند». او افزود: «کودکانی که در مناطق آسیب‌پذیر، شکننده و تحت‌تاثیر منازعات زندگی می‌کنند، به‌طرز چشمگیری بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند».
او اظهار کرد پیشرفت به‌سرعت مورد انتظار پیش نمی‌رود؛ زیرا نرخ ایمنی‌سازی جهانی کاهش یافته و پس‌روی در واکسیناسیون پس از شیوع بیماری کووید‑۱۹ رخ داده است. برای کودکانی که در دوران همه‌گیری واکسن‌های توصیه‌شده را دریافت نکردند، جبران این دست‌زدگی‌ها چالش‌برانگیز بوده است.
اوبراین گفت: «سرخک به‌مثاب یک آژیر احتیاط برای برنامه‌های ایمن‌سازی عمل می‌کند». وقتی این بیماری دوباره ظاهر می‌شود، «هشدار می‌دهد که خلاهایی در پوشش ایمنی وجود دارد» و نابرابری‌های دسترسی به خدمات بهداشتی را نشان می‌دهد. این شکاف مشابه در سایر بیماری‌های قابل‌پیشگیری با واکسن، مانند سرفهٔ شترگونی و پولیویریس نیز وجود دارد.
کندی پیشرفت به حذف
هشدار درباره واکسن‌ها پیش‌تر به‌خوبی شنیده شده بود. همه‌گیری کووید‑۱۹ برنامه‌های ایمن‌سازی را در سراسر جهان مختل کرد. سطح واکسیناسیون سرخک هنوز کمی پایین‌تر از سطوح پیش از همه‌گیری است.
سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده از عوامل مهم کاهش نرخ واکسیناسیون هستند. اما دسترسی همچنان مهم‌ترین مشکل محسوب می‌شود.
چانگ بلان گفت که شکست یا عدم وجود «بنیان قوی در سیستم ایمن‌سازی روتین» اصلی‌ترین دلیل تعداد بالا موارد سرخک و شیوع‌ها است.
کاهش عمیق بودجه بر شبکه جهانی آزمایشگاه‌های سرخک و روبلا تاثیر گذاشته است؛ این شبکه شامل ۷۶۰ آزمایشگاه است که در نظارت و پاسخ به شیوع‌ها نقش دارند. برنامه‌های ایمنی‌سازی کشورها «مورد ترس است که خلاهای ایمنی را گسترش داده و باعث بروز شیوع‌های بیشتر در سال آینده شود»، گزارش می‌گوید.
گزارش می‌گوید: «تأمین مالی پایدار داخلی و جذب شرکای جدید، اکنون یک چالش حیاتی برای پیشبرد تلاش‌ها به سوی دنیایی بدون سرخک است».
