آیا ویپ می‌تواند به ترک سیگار افراد کمک کند؟ حامیان ضد سیگار به‌شدت از یکدیگر جدا شده‌اند
ویپ کنیم یا نه؟
این همان پرسشی است که این هفته در ژنو به‌وجود آمد و مناظره‌ای داغ را برانگیخته است؛ جایی که بیش از ۱٬۴۰۰ نماینده گرد هم آمده‌اند تا درباره پیمان کنترل تنباکو سازمان بهداشت جهانی و آنچه که «اپیدمی تنباکو» می‌نامند، بحث کنند.
سال‌هاست که داستان‌ها درباره خطرات ویپ‌ها، که به‌عنوان سیگار الکترونیکی شناخته می‌شوند، و سایر محصولات غیرسیگار مانند تنباکوی گرم‌شده و کیسه‌های نیکوتین هشدار می‌دهند.
بسیاری از دانشمندان و کارشناسان بهداشت عمومی اشاره می‌کنند که صنعت تنباکو این محصولات جدید را ترویج داده و از آنها سود می‌برد و این که بسیاری از جوانان غیرسیگاری از سیگار الکترونیکی استفاده می‌کنند و به نیکوتین اعتیاد پیدا می‌کنند.
با این حال، تعدادی از پزشکان، دانشمندان و کارشناسان بهداشت عمومی استدلال می‌کنند که اگرچه این محصولات خطرناک هستند، شاید به‌قدری خطرناک نباشند که سیگارهای سنتی که نیمی از کاربران درازمدت را می‌کشند. به‌عنوان گزینه کمتر خطرناک، آنها بر این باورند که سیگارهای الکترونیکی می‌توانند در کمک به افراد برای ترک سیگار مفید باشند.
این موضوع اهمیت دارد؛ چون با وجود کاهش نرخ سیگار کشیدن، ۱٫۲ میلیارد نفر در سراسر جهان همچنان از تنباکو استفاده می‌کنند. حدود ۸۰ ٪ از این افراد در کشورهای با درآمد کم و متوسط ساکن هستند.
اتهامات مربوط به نفوذ صنعت و سرکوب علمی همچنان در حال پرتاب هستند.
سازمان بهداشت جهانی این ماه موضع خود را در این خصوص در یک سند موقعیت با لحن تند بیان کرد و ایده استفاده از سیگار الکترونیکی به‌عنوان ابزاری برای ترک سیگار را محکوم کرد. همچنین در تجمع مخالفان تنباکو در ژنو، رهبران خواستار وضع محدودیت‌های سختگیرانه جدید برای محصولاتی مانند ویپ‌ها هستند.
هر دو طرف توافق دارند که حل صحیح این سؤال در حال حاضر کلید مقابله با اپیدمی تنباکو است.
“من مقصرم!”
بیست سال پیش، دکتر درک یاچ در دنیای بهداشت عمومی به‌خوبی شناخته می‌شد.
پزشک آفریقای جنوبی نقش پیشرو در تدوین و راه‌اندازی پیمان برجسته تنباکوی سازمان بهداشت جهانی ایفا کرد. این پیمان نقش حیاتی در کاهش مصرف تنباکو داشته است؛ که به‌دلیل راهبردهایی چون هشدارهای بهداشتی، مالیات‌گذاری و ممنوعیت تبلیغات، تقریباً یک‌سوم آن کاهش یافته است.
اما اکنون؟ یاچ اذعان می‌کند که برای بسیاری از همکاران قبلی‌اش یک پاریا است. او می‌گوید: «من اخراج شدم».
این به‌دلیل موضع‌گیری او در مورد سیگار الکترونیکی، تنباکوی گرم‌شده و موارد مشابه است.
یاچ به این باور رسیده که رویکرد سنتی برای ترک سیگار کافی نیست. او می‌گوید: «تنها یک پیام وجود داشته و هنوز هم وجود دارد: تنها راه رفع سیگار این است که همه را به ترک آن واداریم.» او استدلال می‌کند که این رویکرد «سختی‌هایی را که افراد با یک اعتیاد پیچیده که توسط نیکوتین هدایت می‌شود، در نظر نمی‌گیرد.»
در بسیاری از حوزه‌های دیگر پزشکی، مفهوم «کاهش ضرر» به‌خوبی تثبیت شده است. به عنوان مثال، برنامه‌های بهداشت عمومی سرنگ‌های استریل را برای افراد مصرف‌کننده مواد مخدر فراهم می‌کنند تا از انتشار اچ‌آی‌وی و هپاتیت جلوگیری شود. این کار ضرر را کاهش می‌دهد، حتی اگر به‌طور کامل اعتیاد را حل نکند. یاچ سیگار الکترونیکی را به‌عنوان روشی برای کاهش ضرر می‌بیند.
اگرچه محصولاتی مانند سیگار الکترونیکی همچنان نیکوتین دارند، اما این ماده سوزانده نمی‌شود. در عوض، عنصر حرارتی مایع نیکوتین را به بخاری تبدیل می‌کند که سپس استنشاق می‌شود.
«در فرآیند سوختن، عامل‌های سرطان‌زا و بسیاری از سموم دیگر که در نهایت منجر به مرگ و بیماری می‌شوند، تولید می‌گردند.» او می‌گوید.
یاچ می‌خواهد این محصولات توسط پزشکان و برنامه‌های بهداشتی ترویج یابند تا به سیگاری‌های فعلی کمک کنند تا یا مصرف سیگار خود را کاهش دهند یا به‌طور کامل ترک کنند. او به یاد می‌آورد که به‌خود می‌گوید: «من مقصرم! من بزرگ‌ترین فرصت برای نجات جان‌ها را از دست داده‌ام.»
در نهایت یاچ رهبری بنیاد «دنیای بدون دود» را بر عهده گرفت تا از این رویکرد حمایت کند. این بنیاد از آن زمان تحت نام «عمل جهانی برای پایان دادن به سیگار» شناخته می‌شود و تحت رهبری جدیدی قرار دارد.
نکته مهمی درباره این گروه وجود دارد. زمانی که یاچ رهبری آن را بر عهده داشت، صنعت تنباکو به آن بودجه می‌داد. دیگر دریافت مالی از شرکت فیلیپ موریس اینترنشنال ندارند، اما این ارتباط تبعید خود توصیفی‌اش را تقویت کرده است.
اما یاچ تنها صدایی نیست. به‌عنوان مثال، سرویس ملی سلامت انگلستان (NHS) سیگار الکترونیکی را به‌عنوان راهی برای کمک به افراد در ترک سیگار پذیرفته است. و تعدادی از دانشگاهیان — مستقل از صنعت تنباکو — نیز با او موافقت کرده‌اند. مایک کامینگز، استاد و پژوهشگر در دانشگاه پزشکی کارولینای جنوبی، یکی از آن‌هاست.
کامینگز نمی‌خواهد غیرسیگاری‌ها از سیگار الکترونیکی یا دیگر محصولات استفاده کنند — اما او تأکید می‌کند که «برای کسی که از پیش به نیکوتین سیگارها اعتیاد دارد، داشتن یک گزینه‌ای که ایمن‌تر باشد، مثل سیگار الکترونیکی، چیزی است که ارزش بررسی دارد.»
به‌دلیل درخواست او برای برگزاری مناظره، کامینگز می‌گوید که توسط بسیاری از فعالان کنترل تنباکو طرد شده است. او می‌گوید که این واقعیت که بیش از ۲۰۰ بار در دادگاه‌های مقابل شرکت‌های تنباکو شهادت داده، او را از کنار رفتن نجات نداده است.
«یکی از روش‌هایی که آنها برای حمله به ما استفاده می‌کنند این است که ادعا کنند ما نماینده (شیل) شرکت‌های سیگار هستیم، که این ادعا غیرمنطقی است. ما نیستیم»، کامینگز می‌گوید. «بسیاری از ما دانشمندان معتبر هستیم.»
او می‌گوید که مناظره باز هنوز رخ نداده است — و دریافت بودجه برای پژوهش‌های مرتبط با استراتژی‌های کاهش ضرر سیگار می‌تواند دشوار باشد. «این علم نیست. این ضد علم است. این سرکوب است»، او می‌گوید.
یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تنباکو، شرکت فیلیپ موریس اینترنشنال، درخواست مصاحبه‌ای از NPR را رد کرد، اما در بیانیه‌ای اعلام کرد که سازمان بهداشت جهانی نباید از گفت‌وگو بترسد و این سازمان با دولت‌هایی که محصولات بدون دود را برای پایان دادن به سیگار می‌پذیرند، هم‌سو نیست.
“بازاریابی انبوه محصولات مضر”
هنگامی که بحث به مفهوم کاهش ضرر می‌رسد، سازمان بهداشت جهانی در مخالفت خود سرسخت است. سند موقعیت آن می‌گوید صنعت تنباکو اصطلاح پزشکی «کاهش ضرر» را «سوءاستفاده» می‌کند و «محصولات مضر را به‌صورت بازاریابی انبوه» می‌فروشد، در حالی که این کار را «در زبان پزشکی پوشش می‌دهد».
«بیایید واضح باشیم، شرکت‌هایی که این محصولات را تولید می‌کنند، با هدف کاهش ضرر یا سلامت نیستند؛ آنها تنها به‌دنبال یک چیز هستند: سودآوری.» تدروس ادنام گبرایس، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی می‌گوید. «هیچ شواهدی از منافع خالص این شرکت‌ها برای بهداشت عمومی وجود ندارد، اما شواهد فزاینده‌ای از خسارت‌های آنها وجود دارد.»
یک نگرانی عمده در این مناظره این است که این محصولات اغلب توسط غیرسیگاری‌ها استفاده می‌شوند — به‌ویژه جوانانی که به‌واسطه طعم‌ها و بسته‌بندی‌های جذاب جذب می‌شوند.
«ما مشاهده میکنیم که نرخ استفاده از سیگار الکترونیکی در میان کودکان نه‌بار بیشتر از بزرگسالان است»، بن مک‌گری‌دی می‌گوید. او ریاست بخش قانون و سیاست‌های بهداشت عمومی در سازمان بهداشت جهانی را بر عهده دارد، که به دولت‌ها در توسعه و دفاع از قوانین تنباکو کمک می‌کند. «آخرین داده‌های موجود نشان می‌دهد که ۱۵ میلیون کودک در سراسر جهان از سیگار الکترونیکی استفاده می‌کنند.»
مک‌گری‌دی نگران این است که بدون تنظیمات مناسب، ممکن است نسلی از افراد به‌صورت جدید به نیکوتین اعتیاد پیدا کنند. سازمان بهداشت جهانی استدلال می‌کند که کشورها باید محصولات را حداقل به‌سختی همانند سیگارها تنظیم کنند.
ماه گذشته، انجمن بین‌المللی کودکان نیز به‌صورت قاطعانه علیه سیگار الکترونیکی موضع‌گیری کرد و در مجله پزشکی Pediatrics هشدار داد که «استفاده از سیگار الکترونیکی با بیماری‌های قلبی‌عروقی، متابولیکی، تنفسی، دهانی و سرطان مرتبط است، و کاربران دوگانه خطرات بهداشتی بیشتری نسبت به سیگاری‌های تنها دارند». بر اساس سند موقعیت آنها، ریسک‌ها بسیار بالا است: «سیگار الکترونیکی تهدید می‌کند که دهه‌ها پیشرفت در کنترل تنباکو به‌عقب برگردد.»
«این برعکس کاهش ضرر است، نه؟ این واقعاً ضررآور است»، استلا بیالوس، معاون مدیر ابتکارات کنترل جهانی تنباکو در مرکز تحقیقات و آموزش کنترل تنباکو دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو می‌گوید.
یکی از نگرانی‌های مطرح شده، در معرض بودن به فلزات — مانند سرب — در عنصر گرم‌کننده سیگار الکترونیکی است. با این حال، مطالعات به دو جهت مخالف اشاره کرده‌اند.
در خصوص دقیقاً اینکه این محصولات جدید چقدر خطرناک هستند، مک‌گری‌دی می‌گوید که بین محصولات مختلف تفاوت‌های زیادی وجود دارد و «مسئولانه نیست» که عمومی‌سازی کنیم. این محصولات نسبتاً تازه‌اند و گزارش سازمان بهداشت جهانی تأیید می‌کند که خطرات آنها تنها با گذشت زمان به‌وضوح آشکار می‌شود.
“تقلب غیرقابل بیان”
برای برخی، این مناظره حس «دِژاوو» می‌دهد — و نمونه‌ای کلاسیک از مداخله صنعت تنباکو در تلاش‌های بهداشت عمومی و ایجاد تقسیم است.
بیالوس می‌گوید بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که این مناظره «در واقع یکی از استراتژی‌های یک شرکت تنباکو برای تقسیم و تسلیم کردن است — مانند گفتن: بگذارید درباره کاهش ضرر صحبت کنیم و تمام مردم را در کشمکش داخلی بگذاریم در حالی که ما به فروش محصولات ادامه می‌دهیم».
دکتر تیم مک‌آفی رئیس پیشین دفتر سیگار و سلامت در مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) بود — که اکنون توسط رئیس‌جمهور ترامپ لغو شده است. او می‌گوید این نبرد جاری او را به زمانی یادآور می‌کند که صنعت سیگارهای فیلتر شده را در دهه ۱۹۵۰ به‌عنوان ایمن‌تر تبلیغ می‌کرد و در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ سیگارهای کم‌ترار را تبلیغ می‌کرد.
«هر یک از کارهایی که آنها در طول صد سال گذشته انجام داده‌اند، یک کلاهبرداری غیرقابل بیان بوده است»، او می‌گوید. او تلاش برای ترویج سیگارهای الکترونیکی و محصولات مشابه را «پوشش‌بری» می‌نامد.
کامینگز، استاد در دانشگاه پزشکی کارولینای جنوبی، استدلال می‌کند که صرف اینکه این محصولات جدید توسط صنعت تنباکو پشتیبانی می‌شوند، به‌صورت خودکار به معنای این نیست که نمی‌توانند نقش مؤثری در کاهش سیگار ایفا کنند.
«ما باید شواهد را جمع‌آوری کنیم، آنها را ارزیابی و مناقشه کنیم — و بر پایه شواهد، نه ایدئولوژی، سیاست‌ها را هدایت کنیم»، او اضافه می‌کند.
